Chaga sustainable oogsten (dus op een bewuste manier), ik wist niet dat het kon! In Finland gebeurt het inmiddels. Eerst even over chaga, want wat ís dat eigenlijk? In het Nederlands heet het berkenweerschijnzwam, maar het is veel bekender als superfood onder de naam chaga.
Chaga groeit doorgaans in en op berken, in noordelijke streken, zoals Scandinavië, Alaska, Canada, Wisconsin, Maine en Siberië. Het groeit soms ook op andere bomen. En soms tref je het zelfs in Nederland aan. De Latijnse naam is Inonotus obliquus. Het wordt niet beschouwd als een paddenstoel maar wel als een zwam. Ingewikkeld. Het is een soort parasiet. De berk wordt ‘bezwangerd’ met de sporen van de chaga, binnen in de boom gaat een vruchtlichaam groeien en als dit groot genoeg is, barst het door de boombast heen naar buiten als een gezwel op de boom. Als de boom helemaal vol zit van binnen, dan is het tijd om de boom te kappen want die gaat er aan dood.
Gebruik van chaga
De chaga die op de boom zit, is al eeuwenlang in gebruik. Bijvoorbeeld als een tonderzwam (niet te verwarren met een zwam die écht zo heet). In de tijd dat er nog geen lucifers of aanstekers bestonden, kon je een vonkje heel lang in leven houden in een brok chaga, je kon het bij je dragen en daarmee je vuur aansteken. Pas dus op als je een droog brok chaga in je bezit zou hebben, het is erg brandbaar.
Chaga oogsten
Chaga zit dus eerst in de boom maar barst uiteindelijk naar buiten. Zo’n pukkel, klein of groot, kan eraf worden gekapt. Daarna wordt dit vruchtlichaam verwerkt. Gewoon in brokjes, of geraspt. En er wordt extract of tinctuur van gemaakt.
Chaga was behalve om je vonkje in mee te nemen, ook heel populair als een soort koffie voor arme lui. De rijkeren haalden er misschien wel hun neus voor op, en de armen hadden het enorme gezondheidsvoordeel ervan! Tegenwoordig is het herontdekt als superfood, want het bevat ontzettend veel goede nutriënten. Er zijn ook veel wetenschappelijke onderzoeken naar chaga. Omdat er een run op chaga is ontstaan en niet alle verzamelaars goed nadenken over hun acties, is het fijn te weten dat het ook op een duurzame manier wordt verbouwd en geoogst.
Je kunt chaga dus drinken, kleine brokjes in kokend water doen, liefst een kwartiertje zachtjes laten doorkoken en dan drinken als thee/koffie en het smaakt daar ook ergens tussenin, met wel een eigen smaak. Of je koopt het poeder of extract, of tinctuur van chaga. Door het koken komen vele nuttige stoffen vrij en het schijnt het product verder goed intact te laten. Zelfs de sporen van chaga gaan niet dood als je het kookt.
Het chaga extract op mijn plaatje komt van Puur Nordic en het is van chaga uit Finland.
Sustainability
Terug naar de Finnen en hun sustainability project met chaga. In Finland zijn productiebossen. Als een stuk bos is gekapt, groeien daar het eerst de pioniersbomen weer en dat zijn meestal berken. Die groeien dicht op elkaar en men wil ze uitdunnen. Hoe bosbouw precies werkt, en of we daar ook een mening over moeten hebben, gaat wat te ver voor dit artikel. Nu heeft een slimme man bedacht dat als je chaga laat groeien in de berken, je ze gemakkelijk kunt ‘oogsten’ zodra de chaga zo’n beetje de gehele boom heeft aangetast. De afnemer betaalt de ‘bomenboer’ voor de chaga en het is een win-win!
Aan het oprichten van het bedrijf in Finland ging heel wat studie en overleg met zwammendeskundigen, inclusief sauna-sessies, aan vooraf. Het bedrijf Kääpä is opgericht door Eric Puro (die slimme man dus), de saunasessies leverden nog twee compagnons op. En in Helsinki zijn zogenaamde myco hack labs, waar enthousiaste onderzoekers hun projecten uitvoeren en hun kennis delen. Inmiddels is het bedrijf de grootste producent van chaga ter wereld.
Een leuke bijkomstigheid is ook dat Kääpä op verzoek de gevelde boomstronken nog kan enten met andere, soms zeldzame en bedreigde zwammen, zodat die de bosgrond kunnen verrijken.
Kääpä produceert meer soorten superfood-zwammen, maar dit gebeurt binnenshuis in hun laboratoria. Zoals Reishi, cordyseps, lions mane, shiitake.
Gezondheidsvoordelen van chaga
In het kort iets over de gezondheidsvoordelen, er zijn veel meer gedetailleerde artikelen daarover verschenen en ook veel wetenschappelijke studies die je kunt lezen.
Bijna alle zwammen/paddenstoelen bevatten beta-glucanen. Dat zijn suikers die worden gevonden in de wand van de cel van gisten, mos, bacteriën, schimmels, paddenstoelen, algen en granen zoals haver en gerst.
En Chaga heeft daar veel van!
Beta-glucanen stimuleren het immuunsysteem op een prachtige wijze. Vandaar dat de zogenaamde arme lui die chaga dronken, veel minder vaak ziek waren dan anderen (en de frisse lucht zal zeker hebben bijgedragen).
Het heet in sommige culturen niet voor niets de zwam der onsterfelijkheid.
>> Je kunt hier zien dat er veel wetenschappelijke studies naar chaga zijn.
Hopelijk gaan we met z’n allen naar een mooiere wereld waar natuurproducten weer volop in ere worden hersteld!
Waarom stop je nu chaga in zeep?
Nou, Mevrouw Soapz… dat is wel heel veel informatie zeg! Maar waarom stop je het nou in je zeep?
Simpel antwoord: Omdat het kan. En omdat ik het toch in huis had. Dûh. 🙂
Uitgebreider antwoord: Ik ben voorstander van natuurlijke producten. Een ambachtelijke zeep hoeft geen extra chemicaliën te bevatten om er toch spannend uit te zien. Chaga geeft een natuurlijke kleur en structuur aan mijn zeep. Het scrubt een beetje. En het zal je huid zeker geen kwaad doen. Dus geniet van je zeep die door mij met veel liefde is gemaakt, gesneden en verpakt!
Bronnen: diverse artikelen over chaga en een uitgebreid artikel over sustainable oogsten van chaga. Daarin veel meer interessante info!
